Bilgisayar Terimleri

Veriyolu: (Bus) Kasa içindeki bileşenlerin çoğu (işlemci, önbellek, bellek, genişleme kartları, depolama aygıtlan vs.) birbirleri ile veriyolları aracılığı ile konuşurlar. Basitçe, bilgisayarın bir bileşeninden diğerine verileri iletmek için kullanılan devrelere veriyolu adı verilir.
• Slot: (Yarık) Çeşitli kartların, kenarlarındaki temas dişlerinden oturtularak takıldığı, uzun ve ince yuva. Farklı tip ve boyutta olabilir.
• Bağlantı kapısı: (Port) Kasanın arkasında, çeşitli çevre birimlerini bağlamak için kullanılan, dişi veya erkek girişler.
• Soket: (Socket) Bazı yassı işlemci modellerini anakarta takmak için kullanılan, ışlemci bacaklarının deliklerine oturduğu plastik, dikdörtgen şeklinde yuva.
• Genişleme Kartı: (Expansion Card) PC'nizdeki ISA, PCI, AGP vs. slotlarına takılabilen , her tür karta (ekran kartı, modem, TV kartı gibi) genişleme karttı adı verilir. PC'nin özelliklerini artıran, genişleten kart anlamında... Aslında bu terim daha çok Macintosh dünyasında kullanılır.
• Genişleme Yuvası: (Expansion Slot) Genişleme kartlarının takıldığı yarıklara (slot) verilen bir diğer ad.
• AGP: (Advanced Graphics Port) Sadece ekran kartları için çıkarılmış, grafik kartının doğrudan işlemciye erişmesini sağlayan 32 bitlik bir veriyolu.
• Tak Çalıştır: (Plug and Play) Eskiden kartları PC'mize takarken PC'mizle uyumlu çalışması için gereken bazı |umper ve dip switch ayarlarını yapmak gerekirdi. Daha sonra işletim sistemlerine ve bu tür aygıtlar gereken ayarı otomatik yapmaları için konulan özelliğe Tak Çalıştır adı verildi. Takıyorsunuz, bu standardı destekleyen Windows 9x aygıtın takıldığını anlayıp sizden sürücülerinin yerini göstermenizi istiyor ve sürücüleri yükleyerek donanımın tanıtım işlemini tamamlıyor. Tabii her zaman bu kadar kolay olmayabilir!
• Jumper: Herhangi bir donanım üzerinde bir elektrik devresini kapatan metal köprü. Jumper bir çift küçük pin üzerine oturarak devreyi tamamlar.
• Dip switch: Jumperdaki gibi devreleri tamamlamak için kullanılan, ancak daha pratik, minik şalterler.
• Slot 1: Pentium II ve bazı Celeron işlemciler için anakartlar üzerinde yer alan yank.
• EDO DRAM: (Extended Data Output Dynamic Random Access Memory) Standart DRAM'den daha hızlı bir DRAM bellek türü. Bir seferde tek bir veri bloğuna ulaşabilen Standart DRAM belleğin aksine bir önceki veri blokunu işlemciye gönderirken aynı anda bir sonraki veriyi almaya başlayabiliyordu. SDRAM belleklerle birlikte silindi.
• SDRAM: (Synchronous DRAM) Standart bellekten ve EDO DRAM'den daha hızlı saat hızlarında çalışabilen bellek türü. Hala bu belleği kullanıyoruz.
• ECC: (Error Correcting Code) Bir bellek özelliği. Bu tür bellekler, bilgi 0 ve 1'ler halinde belleğe ulaştığında fazladan bir yonga ikıli sayı düzeninde hesap yapıp, toplam rakam yanlış gelirse hatanın hangi 0 ve 1 'de olduğunu çözüp düzeltiyor.
• Parity: (Parite) Bir bellek özelliği. Bu tür bellekler, bilgi 0 ve Tler halinde belleğe ulaştığında fazladan bir yonga ikili sayı düzeninde hesap yapıp, toplam rakam yanlış gelirse veriyi geri gönderip tekrar hesap yapılmasını sağlıyor.
• Mobil: Taşınabilir sistemler çerçevesinde kullanılan bir ifadedir. Taşınabilir PC'lerde (örneğin notebooklarda) kullanılan ve bu tasarıma uygun özel işlemcilere mobil işlemci denir.
• Direct AGP: Yeni İ810 yongasetli anakartlarda, AGP grafık kartı için ayrı bir yarık bulunmaz, çünkü grafik işlemcisi anakartla bütünleşiktir ve işlemciye Direct AGP olarak adlandırılan veriyolundan ulaşır.
• SoftDVD: DVD filmlerin PC'de ayrı bir grafik donanımına (MPEG-2) kartına gerek kalmadan yazılım ile oynatılması işlemi.
• Ultra DMA/66: 66 MB/sn hızında yeni bir disk arabirim standardı. (Bkz. Ultra DMA/33)
• AC97: (Audio Codec 97) Bilgisayarda modem ve ses kartı fonksiyonlan için işlemcinin gücünden yararlanmayı öngören yeni bir teknoloji.
• Dynamic Video Memory: Yeni İ810 yongasetli anakartlarda, Direct AGP (bkz.) veriyolu ve sistem belleğinin verimli kullanımı sayesinde PC'de güçlü grafik özellikleri sunmayı vaadeden bir mimari.
• ICH: (l/OControllerHub)Yenii810yongasetli anakartlarda, grafik altsistemi ve bellek ile AC97 denetçisi, IDE denetçileri, USB portları ve PCI kartlar arasında doğrudan bağlantı kurulmasını sağlayan yeni bir mimari.
• COM portu: Seri port, iletişim portu.
• LPT Portu: Paralel port, yazıcı portu.
• USB: (Universal Serial Bus) 12 Megabit/sn hıza sahip yeni bir harici veriyolu standardı. Teorik olarak, Bir USB portuna, uç uca 127 USB aygıt zincirleme bağlanabilir.
• MPEG-2: 720x480 ve 104x768 çözünür-lükte 60 kare/sn video hızı, CD kalitesinde ses sunan bir video sıkıştırma formatı. MPEG-2'de 2 saatlik bir film, pek görüntü kaybı olmadan birkaç GB'lık alana sığabilir.
• Ultra DMA/33: Ouantum ve Intel firmaları tarafından sabit diskler için geliştirilen bir protokol. Bu protokol, sabit diskle bellek arasındaki veri transfer hızının teorik olarak 33 MB/sn'ye çıkmasını sağladı.
• Super 7: AMD K&2 ve K&3 işlemcilerin takıldığı bir soket. Super 7, 100 MHz sistem veriyolunu ve AGP'yi destekler.
• Default: Ondeğer. Bir yazılım ve donanımın, standart, ilk geldiği haldeki ayarı.
• Aygıt Yöneticisi: Windows 9x'te donanım aygıtları ile ilgili bilgilere erişilip çeşitli donanım ayarlarının yapılabildiği bir pencere.
• Boot: Bilgisayarı açarak işletim sisteminin yüklenmesini sağlamak.
• Flash BIOS: Yazılabilir BIOS türü.
• MMX: (Multimedia Extensions) Intel'in geliştirdiği MMX, işlemcilere eklenen 57 multimedya komutuna verilen addır. MMX işlemciler bazı genel multimedya operasyonlarıı üstlenirler (örneğin, normalde ses kartı veya modemler tarafından yapılan di|ital sinyal işleme). Ancak bu komut setinin kullanılabilmesi için MMX uyumlu yazılımların kullanılması gereklidir.
• 3D Now!: 3 Boyutlu grafikler ile ilgili hesapların hızlandırılması için AMD işlemcilerde kullanılan komut setinin adıdır.
• SSE: (Streaming SIMD Extensions) Intel tarafından geliştirilip Pentium III işlemcilere uygulanan 70 adetlik yeni komut setidir. Grafik, resim, video, animasyon, 3 boyut işlemleri, ses tanıma öğelerine sahip, SSE destekli uygulamalarda ciddi bir performans artışı sağlar. Henüz çok yeni olduğundan piyasada SSE destekli yazılım çok sayıda değildir ama hızla yaygınlaşması beklenmektedir.
• SIMD: (Single Instruction multiple Data) Bu desteğe sahip yazılımlarda işlemciye bir komut verirsiniz bir çok veriyi bir amaca yönelik olarak işler.
• MPEG-1: 352x240 çözünürlükte 3 0 kare/sn video hızı sunan bir video sıkıştırma formatı. Tam ekran kare atlamasız olarak oynatılabilir ama bu durumda görüntü kayıplıdır.
• Doku: (Texture) Herhangi bir modelleme yazılımında (veya tasarım programında, oyunda vs.) modellenen bir nesnenin kaplanan yüzeyi. Renk ve parlaklık gibi iki boyutlu doku özelliklerinin yanında saydamlık, ışığı yansıtma gibi üç. Boyutlu doku özellikleri de vardır.
• Kaplama: (Render) Bir nesnenin yüzeyinin doku ile örtülmesi, buna renk, gölge ve tonlama verilerek gerçekçilik kazandırılması işlemi.
• Interlacing: "Interlacing" daha yüksek çözünürlüğü "ucuza" sunmak için geliştirilmiş bir tekniktır. Ekranın satırlardan oluştuğunu ve bu satırlara bir numara konduğunu düşünün. Interlacing tekniğinde, monitörün elektron tabancası her tazelenme sırasında ekranın sadece yarısındaki satırları (tek veya çift numaralı satırları) yeniler.
• Non-interlaced: Interlacing tekniği uygulanmadığından (bkz. interlacing) titreşim ve diğer gözü rahatsız edici etkiler yaratmayan tam ekran tarama durumu.
• Generic: Standart, aksesuarsız anlamında kullanılabilir. Genelde bir işlemciyi kullanan ekran kartlan için kart üreticisinın değil, işlemci üreticisinin çıkardığı, kartın markasından bağımsız sürücüler için kullanılır.
• Silindir: (Cylinder) Silindirler, diskin yüzeyindeki konsentrik izlerdir. Yani bir diskteki tüm disk plakalarının arka ve ön yüzeyinde birbirine denk gelerek sütun oluşturan her bir izin oluşturduğu bu sütuna silindir adı verilir.
• Iz (Track): Disk üzerinde dairesel bir tur atan veri yolu.
• Sektör: (Sector) Bir diskin 512 byte'lık en küçük fiziksel birimi.
• FAT: (File Allocation Table) Dosya Atama Tablosu anlamına gelir. DOS ve Windows 9x işletim sistemlerinde kullanılan bu sistem dosyaların ve klasörlerin disk üzerindeki adreslerini tutar.
• FDISK: Diski mantıksal olarak birden fazla parçaya, farklı sürücüler halinde bölmek için kullanılan DOS programı.
• PC/100: 100 MHz'lik sistem veriyolu ile kullanılmak üzere çıkarılmış hızlı SDRAM bellekler için öngörülen standart.